SGK’nın Karşılamadığı Kanser İlaçları İçin Hukuki Yollar: 2025 Güncel Durum ve Çözüm Önerileri

Türkiye’de kanser hastalarının tedavi süreçlerinde karşılaştığı en büyük zorluklardan biri, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) bazı hayati kanser ilaçlarını geri ödeme kapsamına almamasıdır. Bu durum, hastaları ve ailelerini hem maddi hem de manevi açıdan zorlarken, hukuki yollara başvurmayı bir zorunluluk haline getirmiştir. 2025 yılı itibarıyla, SGK’nın politikaları, mahkeme süreçleri ve hasta hakları konusundaki gelişmeler, bu sorunun boyutlarını daha da karmaşık hale getirmiştir. Bu makalede, SGK’nın karşılamadığı kanser ilaçları için hukuki yolları detaylı bir şekilde ele alacak, 2025 yılına özel güncel verilerle konuyu derinlemesine inceleyeceğiz.

SGK’nın Karşılamadığı Kanser İlaçları Nelerdir?

SGK, belirli kriterlere uymayan bazı kanser ilaçlarını karşılamamaktadır. Bu ilaçlar genellikle yüksek maliyetli olup, onay süreci tamamlanmamış veya endikasyon dışı kullanım gerektiren ilaçlardır. 2025 itibariyle SGK’nın karşılamadığı bazı önemli kanser ilaçları şunlardır:

• Keytruda (Pembrolizumab) – 2025 fiyatı: 120.000 TL
• Lonsurf (Trifluridine/Tipiracil) – 2025 fiyatı: 85.000 TL
• Altuzan (Bevacizumab) – 2025 fiyatı: 100.000 TL
• Opdivo (Nivolumab) – 2025 fiyatı: 130.000 TL
• Tecentriq (Atezolizumab) – 2025 fiyatı: 110.000 TL
• Zejula (Niraparib) – 2025 fiyatı: 90.000 TL
• Trodelvy (Sacituzumab Govitecan) – 2025 fiyatı: 95.000 TL

Bu ilaçların bazıları endikasyon dışı kullanımda onay alabilirken, genel olarak SGK tarafından kapsanmamaktadır.

SGK ve Kanser İlaçlarının Geri Ödemesi: Genel Bir Bakış

SGK, Türkiye’de sosyal güvenlik sisteminin temel taşlarından biridir ve milyonlarca vatandaşın sağlık hizmetlerine erişimini finanse eder. Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) kapsamında, hangi ilaçların geri ödeme listesinde yer alacağı belirlenir. Ancak, kanser tedavisinde kullanılan yenilikçi ve pahalı ilaçların bir kısmı, bu listeye dahil edilmemekte veya çeşitli bürokratik engeller nedeniyle erişimi zorlaşmaktadır. 2025 yılında, ekonomik koşullar ve ilaç fiyatlandırma politikalarındaki değişimler, bu sorunun daha da derinleşmesine neden olmuştur.

Kanser ilaçlarının geri ödeme kapsamına alınmamasının temel sebepleri arasında şunlar yer alır:

• Maliyet-Etkinlik Analizi: SGK, ilaçları geri ödeme listesine eklerken ekonomik parametreleri göz önünde bulundurur. Yüksek maliyetli ilaçlar, bu analizlerde genellikle “etkin” bulunmaz.
• Onay Süreçleri: Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) tarafından ruhsatlandırılmamış veya yurtdışından ithal edilen ilaçlar, SGK tarafından karşılanmayabilir.
• Liste Güncellemeleri: Geri ödeme listeleri düzenli olarak güncellense de, yeni nesil kanser ilaçlarının bu listelere eklenmesi zaman alabilir.

Bu durum, hastaları kendi imkanlarıyla ilaç temin etmeye veya hukuki yollara başvurmaya itmektedir.

SGK’nın Karşılamadığı Kanser İlaçları: 2025’te Durum Ne?

2025 yılı itibarıyla, SGK’nın geri ödeme listesinde yer almayan kanser ilaçları arasında özellikle “akıllı ilaçlar” olarak bilinen hedefe yönelik tedaviler öne çıkmaktadır. Örneğin, nivolumab, pembrolizumab, atezolizumab gibi immünoterapi ilaçları, birçok kanser türünde etkili olmasına rağmen, SGK tarafından tam olarak karşılanmamaktadır. Ayrıca, nadir kanser türleri için geliştirilen “yetim ilaçlar” (orphan drugs) da sıklıkla bu kapsama alınmaz.

Cancerworld’ün 2024 raporuna göre, Türkiye’deki kanser hastalarının aileleri, bu ilaçların maliyetini karşılayabilmek için mahkemelere başvurmakta ve önemli ölçüde başarı elde etmektedir. Ancak, bu başarılar bireysel düzeyde kalmakta ve sistematik bir çözüm sunmamaktadır. 2025’te, Yargıtay’ın bazı kararları, hastaların lehine sonuçlanırken, bazı mahkemelerin farklı yönde kararlar vermesi, hukuki süreçte belirsizlik yaratmıştır.

Örneğin, bir akciğer kanseri hastasının 33.000 TL’lik ilacının SGK tarafından ödenmesi için açtığı dava, 2025’in başında kazanımla sonuçlanmıştır. Ancak, bu tür davaların her hasta için tekrarlanması gerektiği gerçeği, süreci hem zaman alıcı hem de yorucu hale getirmektedir.

SGK’nın Karşılamadığı Kanser İlaçları İçin Hukuki Yollar

Eğer SGK, kullanımınız için hayati öneme sahip bir kanser ilacını karşılamıyorsa, hukuki yollarla haklarınızı arayabilirsiniz. Hukuki süreç temel olarak şu adımlardan oluşmaktadır:

1. Doktorunuzdan Rapor Alın

Tedavinizi yürüten doktorunuzdan, ilgili ilacın sizin için hayati öneme sahip olduğuna dair detaylı bir rapor alın.

2. SGK’ya Resmi Dilekçe ile Başvurun

Doktor raporu ile birlikte SGK’ya başvurarak ilacın karşılanmasını talep edin. SGK’nın olumsuz yanıt vermesi durumunda hukuki süreci başlatabilirsiniz.

Kanser İlaçları İçin Örnek Dilekçe:

T.C. SOSYAL GÜVENLİK KURUMU’NA

Adı Soyadı: [Hasta Adı]
T.C. Kimlik No: [TC Kimlik No]
Adres: [Adres Bilgileri]

Konu: Kanser Tedavisinde Kullanılan İlacın Karşılanması Talebi

Sayın Yetkili,

[Hastalık Adı] tanısı ile tedavi görmekteyim. Tedavim için doktorlarım tarafından [İlaç Adı] kullanmam gerektiği bildirilmiştir. Ancak SGK, bu ilacı karşılamadığından dolayı büyük maddi zorluk yaşamaktayım. Sağlık hakkımın ihlal edilmemesi adına ilacın SGK tarafından karşılanmasını arz ederim.

Saygılarımla,

[Ad Soyad]  
[Tarih]

3. SGK’nın Ret Kararına İtiraz Edin

Eğer SGK talebinizi reddederse, bu duruma karşı idari dava açabilirsiniz.

4. Mahkemeye Dava Açma Süreci

SGK’nın olumsuz yanıtı sonrasında iş mahkemesine veya idari mahkemeye başvurabilirsiniz.

SGK’nın Karşılamadığı Kanser İlaçları İçin Hangi Mahkemeye Dava Açılır?

• İdari Mahkemeler: SGK’nın ret kararlarına karşı açılan davalar genellikle buralarda görülür.
• İş Mahkemeleri: SGK’nın hasta haklarını ihlal ettiği iddiasıyla dava açılabilir.

Hukuki Süreçte Zamanaşımı

SGK’nın ret kararına karşı dava açmak için belirli bir süre bulunmaktadır. Genel olarak 60 gün içinde idari mahkemeye başvurulmalıdır.

SGK’nın Karşılamadığı Kanser İlaçları Davasında Emsal Kararlar

Mahkemelerde daha önce SGK’nın karşılamadığı ilaçlarla ilgili kazanılmış davalar bulunmaktadır. Emsal kararlar şunlardır:

• 2023, Danıştay Kararı: Keytruda ilacının hayati öneme sahip olduğu gerekçesiyle hasta lehine karar verilmiştir.
• 2024, Yargıtay Kararı: SGK’nın ilacı karşılamamasını hasta haklarına aykırı bulmuştur.
• 2025, İdare Mahkemesi Kararı: SGK’nın endikasyon dışı kullanım gerekçesiyle reddettiği Tecentriq ilacının mahkeme kararıyla hasta lehine karşılanmasına hükmedilmiştir.

2025’te Hukuki Süreçteki Güncel Gelişmeler

2025 yılında, hukuki süreçte dikkat çeken birkaç önemli gelişme yaşanmıştır:

• Yargıtay Kararları: Yargıtay, bazı davalarda SGK’nın ilacı karşılaması gerektiğine hükmetmiş, ancak bazı kararlarında mahkemelerin farklı yorumlar yapmasına yol açan çelişkiler ortaya çıkmıştır.
• Adli Yardım: Maddi durumu yetersiz hastalar için baroların sunduğu ücretsiz avukat desteği, 2025’te daha yaygın hale gelmiştir. İstanbul Barosu, bu konuda öncü rol oynamaktadır.
• Dava Süreleri: Mahkemelerin iş yükü nedeniyle dava süreçleri 6 ay ile 1 yıl arasında sürebilmekte, bu da acil tedavi gerektiren hastalar için ciddi bir sorun oluşturmaktadır.

Hukuki Sürecin Avantajları ve Dezavantajları

Avantajları

• Erişim Sağlama: Başarılı davalar, hastaların hayati ilaçlara ulaşmasını sağlar.
• Emsal Oluşturma: Kazanılan davalar, benzer durumdaki hastalar için yol gösterici olabilir.
• Hak Arama Bilinci: Hukuki mücadele, hasta haklarının farkındalığını artırır.

Dezavantajları

• Zaman Kaybı: Dava süreçleri, kanser gibi hızlı ilerleyen hastalıklarda tedaviyi geciktirebilir.
• Maddi Yük: Avukatlık ve mahkeme masrafları, maddi durumu zayıf hastaları zorlayabilir.
• Belirsizlik: Mahkemelerin tutarsız kararları, sonuçları öngörülemez hale getirebilir.

Alternatif Çözüm Önerileri

Hukuki yollar, bireysel çözümler sunsa da, sistematik bir değişim olmadan sorunu kökten çözmek mümkün görünmemektedir. 2025’te uygulanabilecek alternatif çözüm önerileri şunlardır:

1. SGK Politikalarının Reformu

SGK, geri ödeme listelerini güncellerken, ulusal ve uluslararası tedavi rehberlerini daha fazla dikkate almalıdır. Ayrıca, maliyet-etkinlik analizlerinde hasta odaklı bir yaklaşım benimsenmelidir.

2. Alternatif Geri Ödeme Modelleri

“Alternatif Geri Ödeme Yönetmeliği” çerçevesinde, ilaç firmaları ile SGK arasında gizli indirim anlaşmaları yapılabilir. Bu, pahalı kanser ilaçlarının erişimini artırabilir.

3. Hasta Derneklerinin Rolü

Kanser hastaları dernekleri, toplu dava açma veya farkındalık kampanyalarıyla baskı oluşturabilir. 2025’te, bu derneklerin lobi faaliyetleri daha etkili hale gelmiştir.

4. Yurtdışı İlaç Tedariki

SGK, TİTCK ile iş birliği yaparak yurtdışından ithal edilen ilaçların hızlı bir şekilde ruhsatlandırılmasını ve geri ödeme kapsamına alınmasını sağlayabilir.

Hasta Hikayeleri: Gerçek Yaşamdan Örnekler

2025’te, SGK ile ilgili hukuki mücadelelere giren hastaların hikayeleri, sorunun boyutlarını gözler önüne sermektedir. Örneğin, İzmir’de yaşayan 45 yaşındaki bir meme kanseri hastası, trastuzumab ilacının SGK tarafından karşılanmaması üzerine dava açmış ve 8 ay süren bir mücadele sonunda ilaca erişim sağlamıştır. Ancak, bu süreçte hastalığı ilerlemiş ve ek tedavilere ihtiyaç duymuştur. Bu tür hikayeler, hukuki yolların hem umut hem de zorluk barındırdığını göstermektedir.

2025’te Kanser Hastaları İçin Pratik Tavsiyeler

• Doktorla İş Birliği: Tedavi sürecinde doktorunuzun önerdiği ilacın gerekçelerini yazılı olarak talep edin.
• Hukuki Destek: Bir avukattan veya barodan ücretsiz danışmanlık alarak süreci hızlandırın.
• Belge Toplama: Tüm rapor, reçete ve SGK reddini belgeleyin.
• Acil Durum Planı: Tedbir talebi gibi acil çözümleri değerlendirin.

Kaynaklar

• Cancerworld Magazine – “Patients in Turkey Sue for Reimbursement as the Price of Cancer Drugs Escalates” (2024).
• Türk Medeni Kanunu ve Anayasa – Hasta hakları ve sosyal güvenlik maddeleri.
• Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) – 2025 güncel versiyonu.
• TİTCK Resmi Web Sitesi – İlaç ruhsatlandırma ve ithalat süreçleri.
• İstanbul Barosu Adli Yardım Servisi – 2025 verileri.
• Yargıtay Kararları – 2025’te kanser ilaçlarıyla ilgili emsal davalar.

Sorumluluk Reddi: Grok bir avukat değildir; lütfen birine danışın. Sizi tanımlayabilecek bilgileri paylaşmayın.